ΦΩΝΕΣ ΤΗΣ ΓΗΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2011

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

THREE PIECES FOR CELLO Op.101 (2010)

Τα Τρία Κομμάτια για Τσέλο ανήκουν σε έναν νέο κύκλο έργων που αποτελείται από έργα για σόλο όργανα. Κύρια χαρακτηριστικά τους είναι ο λυρισμός και η δεξιοτεχνία. Όσον αφορά την  χρήση της μουσικής γλώσσας, χρησιμοποιώ τεμαχισμένες  δωδεκάφθογγες σειρές, τροπικά, καθώς και abstract στοιχεία. Αυτά τα δομικά υλικά συμβάλλουν στην διαμόρφωση της δομής του έργου, στην οποία εφαρμόζω την  προσωπική θεωρία της  «Πολυδόμησης». Τέλος η δομή του αρχιτεκτονήματος έχει επίδραση  και στην υφή του έργου. Ηχοχρωματική αρμοί συνδέουν ή φέρνουν σε αντίθεση τα πρωτογενή υλικά με σκοπό μια ιδιαίτερη ηχοχρωματική αίσθηση. Στην αποψινή παράσταση θα παρουσιαστούν τα δυο πρώτα μέρη.

IN MEMORIAM Op.99 Για πιάνο (2010)

Στα πρόσωπα που φεύγουν από τη ζωή. Στα πρόσωπα που μας μεγάλωσαν και μεγαλώσαμε κι εμείς μαζί τους. Στα πρόσωπα που θα τα θυμόμαστε εσαεί. Στη μνήμη η οποία αποτελεί κληρονομιά της ύπαρξης μας. Στη μνήμη, το αίτιο της οντότητας μας.

THREE PIECES FOR TWO VIOLINS Op.100 (2010)

Τα Πέντε Κομμάτια για Δυο Βιολιά ανήκουν στο κύκλο έργων «εκπαιδευτικού χαρακτήρα», μαζί με τις Μικρογραφίες op.44, Easy Contemporary Piano Pieces op.59, Οι Φωστήρες op.46 σε κείμενο Νάνου Βαλαωρίτη, Έξι Κομμάτια Για Έξι Κιθάρες op.56, Πέντε Κομμάτια για Πιάνο για ΑμεΑ op.94 και Καντάτα για την Επέτειο της 17^ης Νοέμβρη-Μνήμη στα Θύματα του Ολοκληρωτισμού op.37 σε κείμενα των Αισχύλου, Σοφοκλή, Ευριπίδη, Επίκουρου, Ρίτσου, Εγγονόπουλου. Τα έργα αυτά απευθύνονται κυρίως στους νέους εκτελεστές μουσικής, και ποικίλουν στη σύνθεση των οργάνων (έργα για σόλο όργανα, μικρά ensemble, ορχήστρα χορωδία, σόλο φωνές κλπ). Γράφτηκαν κατόπιν προσκλήσεως του συναδέλφου κ. Σταύρου Χουλιαρά, με σκοπό να εκτελούνται από τους μαθητές του Μουσικού Σχολείου Πειραιά, οι οποίοι έχουν επιλέξει το βιολί ως όργανο επιλογής. Η σειρά αυτή αποτελείται από πέντε κομμάτια τα οποία θα μπορούσαν να  καταταχθούν στο επίπεδο της προκαταρκτικής και μέσης σχολής του βιολιού, αλλά απευθύνονται και στην πλειονότητα των μαθητών των Μουσικών Σχολείων (Γυμνάσιο-Λύκειο). Βασική  ιδέα και αίτιο στην σύνθεση αυτών των έργων είναι η μύηση των μαθητών  στο ιδίωμα της μουσικής του εικοστού αιώνα. Στοιχεία ατονικότητας, δωδεκαφθογγισμού, και τροπικών στοιχείων, αντισυμβατικοί τρόποι εκτέλεσης, συνθέτουν το ύφος το οποίο διέπει τα έργα. Σε μερικά κομμάτια η μελωδία  χειραφετείται, ενώ σε άλλα το στοιχείο της πολυρυθμικότητας δημιουργεί μια νέα πολυδόμηση.  Τέλος ας σημειωθεί ότι έγινε μια προσπάθεια μέσω αυτών των σύντομων σε  διάρκεια έργων να εξερευνηθεί ένα μεγάλο μέρος της έκτασης του βιολιού έτσι ώστε οι μαθητές να απελευθερωθούν αισθητικά και τεχνικά, καθώς επίσης να εξοικειωθούν με τα ηχοχρώματα που δημιουργούνται από τις πιο χαμηλές, στις υψηλότερες περιοχές του οργάνου. 

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑ ΣΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ Op. 96 για αφηγήτρια ή αφηγητή, και πιάνο (2009)

Βασισμένο στο ομώνυμο ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου από την ποιητική συλλογή Υψικάμινος, 1935

Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2009-2010, η αγαπητή συνάδελφος κα. Μαρία Παυλίδου γνωρίζοντας την αγάπη μου για το έργο του Εμπειρίκου μου πρότεινε να διδάξω αντ’ αυτής ένα ποίημα του ποιητή σε μια τάξη του Γυμνάσιου. Για λόγους αρχής δεν θα το έκανα και αντιπρότεινα να γράψω ένα έργο βασισμένο σε ένα ποίημα του Εμπειρίκου για πιάνο και αφηγήτρια την ίδια. Θα το παρουσιάζαμε ενώπιων των μαθητών και εν συνεχεία θα συζητούσαμε με τους μαθητές για το ποίημα και το έργο. Δυστυχώς λόγω πολλών χαμένων ωρών διδασκαλίας το project δεν πραγματοποιήθηκε. Οργανώνοντας την αποψινή παράσταση το τελευταίο διάστημα, κατέβαλλα μέγιστες-αλλά απέλπιδες τελικά- προσπάθειες ώστε η κα. Παυλίδου να έχει τον ρόλο της αφηγήτριας. Διαπίστωσα πως η πειθώ μου ήταν εξαιρετικά ανίσχυρη εμπρός στο σθένος των αρχών της (μερικές από τις οποίες η σεμνότητα, και ίσως ο φόβος της έκθεσης της επί της σκηνής). Ελπίζω να αποδεχθεί ως ένδειξη εκτίμησης, την αφιέρωση του έργου στο πρόσωπο της. Όσον αφορά το έργο, χρησιμοποίησα διάφορες αντισυμβατικές τεχνικές γραφής και εκτέλεσης στο πιάνο με σκοπό να επενδύσω ηχοχρωματική τον πλούσιο λόγο του Εμπειρίκου. Η μουσική λειτουργεί ως θεραπαινίδα του Λόγου ως είθισται. Κάθε λέξη, εξελισσόμενη μακροδομικά σε  κάθε φράση, υποδεικνύει κατά μια έννοια την μουσική ατραπό ανασυνθέτοντας το υλικό του λόγου και της μουσικής σε ένα πολυδομικό αρχιτεκτόνημα.

ΚΡΑΤΑΙΠΕΔΟΝ ΟΥΔΑΣ Op.58 Για Βιολί και Πιάνο (2005)

Ο τίτλος του έργου προέρχεται από τον ομηρικό στίχο 46 της ραψωδίας ψ, της Οδύσσειας. Η υπηρέτρια της Πηνελόπης Ευρύκλεια, έχει έρθει να την ξυπνήσει ώστε να της αναγγείλει τον ερχομό του Οδυσσέα, κάτι που αδυνατεί να πιστέψει η  Πηνελόπη. Της εξιστορεί λοιπόν πως όταν βγήκε από το δωμάτιο της μετά το  κάλεσμα του Τηλέμαχου είδε όλους τους μνηστήρες σκοτωμένους ο ένας επάνω  στον άλλον, κραταίπεδον ούδας έχοντες, κείατ΄έπ΄ αλλήλοισιν, επάνω στο λιθόστρωτο έδαφος ή το πάτωμα με ψηφίδες το οποίο υπήρχε στο ανάκτορο του Οδυσσέα. Έντονα ρυθμικά στοιχεία επικρατούν στο πρώτο μέρος με αλλεπάλληλες απόπειρες  επικράτησης του ενός ή του άλλου οργάνου. Το δεύτερο μέρος είναι ήσυχο και κατά περιόδους λυρικό. Το τρίτο μέρος είναι κυρίως αφαιρετικό με έκδηλες  εξπρεσιονιστικές τάσεις. Το τέταρτο λειτουργεί ως ένα μεταβατικό σημείο ψυχολογικών διαθέσεων. Στο πέμπτο και τελευταίο μέρος τα δυο όργανα κατευθύνονται σε  σύντομες προσωπικές ατραπούς οι οποίες άλλες φορές τέμνονται και άλλες συμπορεύονται. Ως μουσικό υλικό μεταχειρίστηκα δωδεκάφθογγες σειρές αλλά και  πολυτροπικά στοιχεία με ιδιαίτερη έμφαση στην μοτιβική επεξεργασία. Ένα σύντομο  ρυθμικό στοιχείο αλλά και ένα σύμπλεγμα δυο φθόγγων δύναται να λειτουργήσει ως  ψηφίδα στην δημιουργία μιας πολύπλοκης δομήσιμης μουσικής κατασκευής. Τα αποτυπωμένα σχήματα αυτής της κατασκευής αναπλάθονται και μετασχηματίζονται καθώς εξελίσσονται, δημιουργώντας ένα ηχητικό ψηφιδωτό. Στην αποψινή παράσταση θα παρουσιαστούν τα μέρη δυο  έως πέντε.

VYTRVALO - HLASY ZO ZEME-CONCERT EPILOGUE

Op.103

Με τον όρο «έμπνευση» εννοούμε μια ιδιαίτερη ψυχοσωματική και πνευματική κατάσταση κατά την  οποία οι δημιουργικές δυνάμεις του ανθρώπου βρίσκονται σε έξαρση και εκδηλώνονται με πρωτότυπο και επιδέξιο τρόπο (Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Γ. Μπαμπινιώτης). Ως συνθέτης προβληματίζομαι πάντα για τον πρωτογενή παράγοντα ο οποίος προκαλεί την έξαρση και την εκδήλωση της έμπνευσης. Προσωπικά πιστεύω ότι καθοριστικός παράγων (πρωτογενής ή άλλος) είναι η λεγομένη διανοητική επεξεργασία. Πως διαμορφώνεται δηλαδή το παραγόμενο προϊόν (αιτιατό) και ποιος είναι ο βαθμός επίδρασης του εξωγενούς ερεθίσματος.   Διαβάζοντας τα ποιήματα (αίτιο) της Adriana αισθάνθηκα έναν κατακλυσμό φθόγγων ασύμμετρων, χαοτικών και συνάμα οργανωμένων συμμετρικά σε μικροδομές. Η ποίηση της είναι ενθουσιώδης, λυρική, τραγική, αλλά και με στοιχεία αιχμηρά, με ευθύτητα και ταυτόχρονα άκρως συναισθηματικά και ερωτικά. Προσπάθησα να τα αποδώσω στα ελληνικά με σκοπό να αναγνώθουν  στην παράσταση. Σε συνεργασία με την ίδια την  ποιήτρια χρειαστήκαμε αρκετό χρόνο (κάτι που μεταφράζεται σε δεκάδες emails), καθώς δεν γνωρίζω σλοβάκικα. Ο τρόπος εργασίας ήταν λέξη - λέξη από σλοβάκικα σε ελληνικά και αγγλικά (μέσω διαδικτυακών μεταφραστικών λογισμικών), αποδόσεις από την ίδια στα αγγλικά και εν συνεχεία ανταλλαγή δεκάδων emails για το τι εννοεί σε κάθε στίχο κλπ. Όσον αφορά την  μουσική διατύπωσα όπως πάντα ένα προσωπικό ύφος γραφής, μια ιδιαίτερη προσωπική γλώσσα, ενώ η υφή των δυο έργων για πιάνο βασισμένα στα ομώνυμα ποιήματα, Επίμονα και Φωνές της Γης,  αποτυπώνεται ως εγχάρακτη παράσταση σε μη διαμορφωμένο (ακατέργαστο)λίθο. Όσον αφορά το Concert Epilogue, πρόκειται για ένα σύντομο έργο βασισμένο σε αλεατορικές τεχνικές. Ίσως σαν ένα απαύγασμα των όσων ιδεών και μουσικών εικόνων προβλήθηκαν στην  αποψινή παράσταση. Το έγραψα λίγες ημέρες μόλις πριν την παράσταση γνωρίζοντας την διανομή και διαθεσιμότητα των οργάνων που θα υπήρχαν στην σκηνή.

Adriana Janíčková, Επίμονα και Φωνές της Γης

           Επίμονα

Ήρεμα

Βυθίζω μέσα μου

Αρχαία ξίφη

Συγχωρώ το ξίφος σου

Που αγαπά την καρδιά μου.

Θυμός.

Τον καταστέλλω

Στα ύδατα

Που κατοικώ.

Μια μέρα

Θα συναντηθούμε εδώ.

θα κολυμπούμε

Μαζί.

Φωνές της Γης

Η καρδιά μου,

Δεμένη με περιλαίμιο.

Ακινητοποιημένη μηχανή

Ήλιος κρυμμένος πίσω από τα σύννεφα

Αλάτι χωρίς γεύση.

Πόσες φορές πρέπει να επιζήσω

Από τον θάνατο μου;

Πόσες φορές πρέπει να αντικρύσω

Φαλακρά παιδιά

Φαλακρές μητέρες;

Γύπες παραμονεύουν την λεία τους

Τον άκρατο καταναλωτισμό μας.

Αεροπλάνα θα κατακρημνίζονται πάντα

Όπως και οι άνθρωποι,

Υπό το βάρος των σκέψεων τους.

Εκτελέσεις αθώων θα γίνονται εσαεί

Ακόμη και στο λίκνο τους

Εν ονόματι της δικαιοσύνης φυσικά.

Διέγραψε με,

Διέγραψε με,

Απαλά,

Στο ζητώ, αγαπημένε μου.

Αλήθεια τι είναι η καρδιά μου;

Κατοικίδιο με περιλαίμιο;

Βγες από τα σύννεφα!

Βγες από τα σύννεφα!

Βγες από τα σύννεφα!

Απόδοση στα ελληνικά:

Απόστολος Ντάρλας